NHÌN
LẠI KINH TẾ VIỆT NAM
NĂM 2016 VÀ 10 SỰ KIỆN NỔI BẬT
Năm
2016 kinh tế Việt Nam đã trải qua nhiều biến động. Tốc độ tăng trưởng GDP không
đạt chỉ tiêu đề ra; ngành nông – lâm – thuỷ sản gặp khó vì thiên tai, hại hán;
ngành khai khoáng giảm sâu tác động mạnh đến mức tăng trưởng chung... Tuy
nhiên, về chủ đạo, kinh tế Việt Nam đã có nhiều cải thiện đáng kể.
GDP 2016
không đạt chỉ tiêu: năm 2016 ước đạt tăng 6,21% so với năm 2015. Trong đó, quý I
tăng 5,48%; quý II tăng 5,78%; quý III tăng 6,56%, quý IV tăng 6,68%.
Ngoài sự sụt giảm sâu của công
nghiệp khai khoáng, các yếu tố về môi trường cũng là nguyên nhân khiến cho tăng
trưởng GDP Việt Nam không đạt chỉ tiêu. Theo đó, năm 2016, Việt Nam đã mất gần
1% GDP (khoảng 1,7 tỷ USD) bởi thiên tai, hạn hạn. Trong đó, nhóm ngành nông –
lâm – thuỷ sản chịu tác động mạnh mẽ nhất với 6 tháng đầu năm tăng trưởng âm.
Dù vậy, theo Tổng cục thống kê mức
tăng trưởng năm nay tuy thấp hơn mức tăng 6,68% của năm 2015 và không đạt mục
tiêu tăng trưởng là 6,7% đã đề ra nhưng trong bối cảnh kinh tế thế giới không
thuận, trong nước gặp nhiều khó khăn thì mức trên đã là một thành công.
Ngành
nông – lâm – thuỷ sản tăng trưởng dương cả năm: Dù quý I, quý II tăng trưởng âm, nhưng
kết quả chung cả năm toàn ngành vẫn tăng trưởng dương, tăng 1,36% so với năm
2015. Giá trị kim ngạch xuất khẩu của ngành thu về 32,1 tỷ USD.
Ước tính của Tổng cục Thống kê,
giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp và thuỷ sản năm 2016 theo giá so sánh 2010 đạt
870,7 nghìn tỷ đồng, tăng 1,44% so với năm 2015, thấp hơn so với mức tăng các
năm gần đây (năm 2015 tăng 2,62%, năm 2014 tăng 4%, năm 2013 tăng 3,6%, năm
2012 tăng 3%).
Trong đó, lĩnh vực nông nghiệp đạt
642,5 nghìn tỷ đồng, tăng 0,79%; lâm nghiệp đạt 28,2 nghìn tỷ đồng, tăng 6,17%;
thuỷ sản đạt 200 nghìn tỷ đồng, tăng 2,91%. Lĩnh vực lâm nghiệp vẫn giữ mức
tăng trưởng cao nhưng do ngành lâm nghiệp chiếm tỷ trọng thấp (3,2%) trong giá
trị sản xuất toàn ngành nên không tác động nhiều đến tốc độ tăng trưởng của
toàn ngành.
Sản xuất
công nghiệp thấp hơn 2 năm trở lại đây: Tính chung cả năm 2016, chỉ số toàn
ngành công nghiệp tăng 7,5% so với năm 2015, thấp hơn nhiều so với mức tăng
9,8% của năm 2015 và 7,6% của năm 2014 do các ngành khai khoáng giảm mạnh.
Trong
các ngành công nghiệp, ngành chế biến chế tạo tăng 11,2%; ngành sản xuất và
phân phối điện tăng 11,5%; ngành cung cấp nước và xử lý rác thải tăng 7,2%;
ngành khai khoáng giảm sâu ở mức 5,9%.
Doanh nghiệp thành lập mới tăng kỷ lục: Tính chung cả năm 2016, số doanh
nghiệp thành lập mới đạt mức kỷ lục với 110,1 nghìn doanh nghiệp, tăng 16,2% so
với năm 2015.
Tổng
vốn đăng ký là 891,1 nghìn tỷ đồng, tăng 48,1%. Số vốn đăng ký bình quân một
doanh nghiệp thành lập mới năm 2016 là 8,1 tỷ đồng, tăng 27,5% so với năm 2015.
Tổng số lao động đăng ký của các
doanh nghiệp thành lập mới trong năm là 1.268 nghìn người, bằng 86,1% năm 2015.
Trong năm nay, còn có 26.689 doanh nghiệp quay trở lại hoạt động, tang 24,1% so
với năm trước, nâng tổng số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và doanh nghiệp
quay trở lại hoạt động năm 2016 lên gần 136,8 nghìn doanh nghiệp.
Tăng
trưởng bán lẻ:
Tổng mức bán lẻ hàng hoá và dịch vụ doanh thu tiêu dùng năm 2016 ước tính đạt
3.527,4 nghìn tỷ đồng, tăng 10,2% so với năm trước (năm 2015 tăng 9,8%), nếu loại
trừ yếu tố giá thì còn tăng 7,8%, thấp hơn mức tăng 8,5% so với năm trước do sức
mua không biến động lớn trong khi giá tiêu dùng năm nay cao hơn năm trước.
Cán
cân thương mại năm 2016, suất siêu 2,68 tỷ USD: Kim ngạch hàng hoá xuất khẩu năm 2016
ước đạt 175,9 tỷ USD, tăng 8,6% so với năm trước. Trong đó, khu vực kinh tế
trong nước đạt 50 tỷ USD, tăng 4,8%. Khu vực FDI (kể cả dầu thô) đạt 125,9%, tăng
10,2%.
Kim ngạch hàng hoá nhập khẩu năm
2016 ước đạt 173,3 tỷ USD, tăng 4,6% so với năm trước, trong đó khu vực kinh tế
trong nước đạt 71,1 tỷ USD, tăng 4%; khu vực FDI đạt 102,2 tỷ USD, tăng 5,1%.
Cán cân thương mại tính chung cả
năm 2016 suất siêu 2,68 tỷ USD. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước nhập siêu
21,02 tỷ USD, khu vực FDF xuất siêu 23,7 tỷ USD.
CPI cả
năm 2016 tăng 4,74%:
CPI tháng 12/2016 tăng 4,74% so với tháng 12/2015, bình quân mỗi tháng tăng
0,4%. CPI bình quân năm 2016 tăng 2,66% so với bình quân năm 2015.
Mặc dù mức tăng của năm 2016 cao
hơn so với năm 2015 nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức tăng CPI bình quân của
một số năm gần đây, đồng thời vẫn nằm trong giới hạn mục tiêu 5% mà Quốc hội đề
ra.
Lạm phát cơ bản tháng 12/2016
tăng 0,11% so với tháng trước và tang 1,87% so với cùng kỳ năm trước. Lạm phát
cơ bản bình quân năm 2016 tăng 1,83% so với bình quân năm 2015.
1. Năm quốc gia khởi nghiệp
“Khởi nghiệp” đã trở thành từ
khoá của năm 2016. Theo đó, thông điệp, mục tiêu về một quốc gia khởi nghiệp đã
được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh từ những phiên họp đầu tiên kể từ khi
Chính phủ mới được kiện toàn hồi tháng 5 năm nay.
“Chính phủ tôn vinh doanh nghiệp,
kịp thời tháo gỡ khó khăn để doanh nghiệp phát triển; đưa năm 2016 là năm khởi
nghiệp của mọi thành phần, tầng lớp nhân dân; bảo vệ quyền tài sản, quyền kinh
doanh của nhân dân; tạo niềm tin thị trường mạnh mẽ hơn. Mọi ngành, mọi cấp phải
xem lại xem có gây khó cho doanh nghiệp không”, Thủ tướng cho biết.
Theo đó, trong năm 2016, Nhà nước
cam kết hỗ trợ mạnh mẽ các startup. Chính phủ đã và đang đưa ra nhiều nhóm giải
pháp cụ thể để tạo dựng môi trường thuận lợi, hỗ trợ các doanh nghiệp đổi mới,
sáng tạo và thành công. Các chính sách, thể chế đang được hoàn thiện để startup
có thể tiếp cận nguồn tín dụng, có môi trường kinh doanh thuận lợi. Mặt khác,
các chính sách cũng đang hướng tới việc thu hút các nhà đầu tư mạo hiểm, nhà đầu
tư “thiên thần”; Xây dựng các trung tâm hỗ trợ thông tin khởi nghiệp.
2. Môi trường kinh doanh được cải thiện rõ rệt
Theo đánh giá của Ngân hàng Thế
giới (World Bank) năm 2016, Việt Nam xếp thứ 82/190 quốc gia về mức độ dễ dàng
kinh doanh, tăng 9 bậc so với năm ngoái.
Các tiêu chí mà WB đánh giá gồm:
thành lập doanh nghiệp, xin cấp phép xây dựng, tiếp cận điện năng, đăng ký tài
sản, vay vốn, bảo vệ nhà đầu tư nhỏ, nộp thuế, giao thương quốc tế, thực thi hợp
đồng, xử lý khi mất khả năng thanh toán.
Năm nay, Việt Nam đã cải thiện
được một số tiêu chí như tiếp cận điện năng, bảo vệ nhà đầu tư nhỏ, nộp thuế và
giao thương quốc tế. Trong đó, bảo vệ nhà đầu tư nhỏ có sự cải thiện thứ hạng lớn
nhất.
Trong những năm vừa qua, xếp hạng
của Việt Nam đã có sự cải thiện đáng kể. Nếu năm 2012, Việt Nam chỉ đứng 99/183
thì đến năm 2014 đã xếp 93/189 nước. Đến năm 2015, thứ hạn này tiếp tục được cải
thiện lên thứ 91 và tiếp tục tăng 9 bậc lên 82 vào năm nay.
Nhờ vào đó, trong 11 tháng, cả
nước đã có 101.683 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, nâng số doanh nghiệp hoạt
động vào thời điểm cuối tháng 11 lên cao nhất trong 6 năm trở lại đây.
3. Sự trỗi dậy mạnh mẽ của ngành sản xuất
Trong năm 2016, nhìn vào chỉ số
quản trị mua hàng PMI – một chỉ số tổng hợp về tình trạng sản xuất có thể thấy
Việt Nam đang có sự tăng vọt mạnh mẽ ở ngành sản xuất.
Theo thống kê, từ đầu năm đến
tháng 11/2016, chỉ số PMI Việt Nam luôn ở trên mức 50 điểm, vốn là định mức an
toàn đối với ngành sản xuất. Mặt khác, ở tháng 11, chỉ số PMI Việt Nam đã tăng
vọt lên 54 điểm, cao nhất trong 1,5 năm qua.
Trái ngược với tình hình khả
quan ở Việt Nam, chỉ số này các nước như Thái Lan, Malaysia liên tục giảm trong
nhiều tháng, dưới cả định mức an toàn.
4. Cán cân thương mại khả quan
Báo cáo của CEL Consulting- Công
ty tư vấn quản lý chuỗi cung ứng, logistics tại khu vực Đông Nam Á cho biết
tính đến cuối tháng 11/2016, Việt Nam không bị thâm hụt cán cân thương mại xuất
nhập khẩu. Cụ thể, tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước ước đạt 159,5 tỷ USD, tăng
7,5% trong khi kim ngạch nhập khẩu ước đạt 156,6 tỷ USD, tăng 3,5%. Cán cân
thương mại của cả 11 tháng hiện đang dừng ở mức xuất siêu 2,9 tỷ USD.
Ông Pieter Pennings, Giám đốc
CEL Consulting cho rằng thị trường xuất nhập khẩu của Việt Nam đang là điểm
sang trong bối cảnh lạm phát 10 tháng đầu năm tăng 2,27% so với cùng kỳ năm
ngoái, kèm theo GDP và giá trị bán lẻ tăng trưởng có phần chậm lại.
5.Tổng thống Mỹ Obama sang thăm Việt Nam
Hồi tháng 5 năm nay, Tổng thống
Mỹ Barack Obama đã có chuyến thăm chính thức Việt Nam đầu tiên trong 2 nhiệm kỳ
nằm củng cố chính sách xoay trục sang châu Á, thắt chặt quan hệ về an ninh,
kinh tế với một số đối tác đang có vai trò quan trọng trong khu vực.
Tổng thống Mỹ đã gặp gỡ, hội đàm
với các lãnh đạo Việt Nam, có bài phát biểu quan trọng về quan hệ Việt – Mỹ, tiếp
xúc với thành viên Sáng kiến Lãnh đạo Trẻ Đông Nam Á và cộng đồng doanh nhân.
Bên cạnh những quyết định mang
tính bước ngoặt về chính trị, ngoại giao giữa 2 nước, chuyến viếng thăm của Tổng
thống Mỹ Obama đã mở ra những cơ hội mới cho kinh tế Việt Nam.
6. Sự cố gây Formosa xả thải gây ô nhiễm biển miền Trung
Vụ vi phạm xả thải của Công ty
TNHH Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh đã gây ô nhiễm nghiêm trọng môi trường biển từ
Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế, gây hậu quả nặng nề đối với sản xuất và đời sống
người dân, ước tính có khoảng 50.000 người bị ảnh hưởng trực tiếp và 176.334
người phụ thuộc.
Vụ việc Formosa cũng làm dấy lên
mối tương quan giữa việc phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Theo đó, Thủ
tướng Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định đến lúc buộc phải thay đổi tư duy phát triển,
không đánh đổi môi trường lấy kinh tế, gây ảnh hưởng đến cuộc sống người dân.
7. Nông nghiệp gặp khó chưa từng thấy
trong suốt 6 năm qua
Theo ghi nhận, nông nghiệp đã
thoát khỏi tăng trưởng âm, đạt 0,05% trong 9 tháng qua. Tuy nhiên, về tổng thể,
khu vực nông nghiệp vẫn đang ở trạng thái thấp nhất trong 6 năm vừa qua, chỉ đạt
6,19%. Cả năm, GDP từ nông nghiệp chỉ tăng trưởng 1,2%.
Nguyên nhân khiến cho ngành nông
nghiệp gặp khó là thời tiết khắc nghiệt, thiên tai, hạn hán diễn ra liên tục.
Riêng đối với thuỷ sản, ngoài những khó khăn như rét đậm, rét hại ở những tháng
đầu năm thì tình trạng ô nhiễm nguồn nước hạn hán, xâm nhập mặn tại các tỉnh
phía Nam và Đồng bằng sông Cửu Long thì sự cố Formosa cũng ảnh hưởng rất nhiều.
8. Tăng trưởng GDP không đạt mục tiêu
Tốc độ tăng trưởng GDP Việt Nam
năm 2016 dự kiến đạt 6,3 – 6,5%, không đạt chỉ tiêu 6,7% đặt ra cũng như mục
tiêu trung bình của nhiệm kỳ (từ 6,5 – 6,7%). Nguyên nhân khiến đà tăng trưởng
bị kìm hãm là sự sụt giảm của công nghiệp khai khoáng, nông nghiệp bị ảnh hưởng
nặng nề của thiên tai, hạn hán, sự cố môi trường…
Tuy vậy, kinh tế Việt Nam vẫn có
những điểm sáng khi Chính phủ đã hoàn thành được 11/13 chỉ tiêu đã được Quốc hội
giao cho như: giữ tốc độ tăng giá tiêu dùng dưới 5%, giảm tỷ lệ hộ nghèo, huyện
nghèo; nâng tỷ lệ khu công nghiệp…
9. TPP không
được thông qua
Việc ông Donald Trump, người thế
hiện rõ sự hướng nội và có thái độ không thân thiện với tự do hoá thương mại thắng
cử đã khiến cho số phận của Hiệp định TPP đang đi vào “ngõ cụt”.
Trước đó, với việc sẽ gia nhập
vào TPP Việt Nam kỳ vọng đẩy mạnh tăng trưởng xuất khẩu và thay đổi cơ cấu thị
trường xuất nhập khẩu theo hướng cân bằng hơn. Theo tính toán, TPP sẽ giúp cho
GDP Việt Nam tăng thêm 23,5 tỷ USD vào năm 2020 và 33,5 tỷ USD vào năm 2025; xuất
khẩu sẽ tăng thêm được 68 tỷ USD vào năm 2025.
Tham gia vào TPP sẽ tạo điều kiện
để Việt Nam hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, cơ cấu lại nền kinh tế và
chuyển đổi mô hình tăng trưởng; Thu hút được dòng FDI với giá trị lớn hơn và
công nghệ cao hơn…
Do đó, biến cố TPP không được
thông qua khiến cho nhiều người lo ngại sẽ tác động không tốt đến kinh tế Việt
Nam. Tuy nhiên, trong kỳ họp Quốc hội vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cùng
nhiều lãnh đạo các Bộ ban ngành đều khẳng định dù không có TPP Việt Nam vẫn hội
nhập sâu rộng, vẫn phát triển mạnh mẽ.
10. Dệt may Việt Nam tăng trưởng thấp nhất trong 10 năm
Theo thống kê, tổng kim ngạch xuất
khẩu toàn ngành dệt may năm 2016 đã không đạt mục tiêu. Cụ thể, tốc độ tăng trưởng
chỉ đạt 5,2%, thấp nhất trong 10 năm gần đây. Nguyên nhân được đưa ra là do tổng
cầu thế giới yếu, giá sản phẩm giảm…
Khó khăn không chỉ đến với những
doanh nghiệp vừa và nhỏ, mà ngay cả các công ty lớn cũng gặp nhiều bất lợi. Các
nhà nhập khẩu từ Mỹ, châu Âu đều có xu hướng giảm lượng nhập khẩu ở Việt Nam và
tìm đến thị trường có lao động, thuế quan rẻ hơn như Bangladesh, Myanmar hay
Campuchia.
Một khó khăn khác của ngành dệt
may là chính sách giữ tỷ giá của đồng Việt Nam ổn định hơn so với một số ngoại
tệ đã khiến hàng hóa Việt Nam trở nên đắt hơn các đối thủ cạnh tranh như Trung
Quốc, Ấn Độ.
Năm 2017, theo các chuyên gia dự
báo, ngành dệt may Việt Nam vẫn sẽ đối diện với những khó khăn khi lực cầu chưa
được cải thiện. Tuy nhiên, mục tiêu của kim ngạch xuất khẩu của ngành đặt ra là
30,5 tỷ USD.
Theo
Đức Minh
Theo Trí thức trẻ